Qaraciyər orqanizmdə çox vacib funksiyalar yerinə yetirən “kimyəvi laboratoriyadır”. Qaraciyər bədənimizi toksinlərdən zərərli maddələrdən təmizləyir. Öd sintez edərək, qida maddələrinin metabolizmində iştirak edir, müxtəlif fermentlər sintez edir.
Qaraciyər xəstəliklərinin səbəblərinə görə təsnifatı:
1. Dərman və ya toksin təsiri
a) Alkoqol asılı qaraciyər xəstəliyi – Daimi və çox miqdrada alkoqol qəbulu qaraciyəri zədələyən əsas faktorlardan biridir və sirroza gətirib çıxarma ehtimalı yüksəkdir.
b) dərmanlardan yaranan qaraciyər xəstəliyi – qəbul etdiyimiz dərman maddələrinin bir-çoxunun müsbət tərəfləri ilə yanaşı mənfi tərəfləri də vardır. Bunlardan ən böyüyü isə qaraciyəri zədələməklərdiir. Hətta bəzi dərman maddələrinin yüksək dozada qaəbulundan kəskin qaraciyər çatışmazlığı yarana bilər.
2. İnfeksiya təsiri
a) Hepatit A virusu – qida yoluyla yoluxmuş sudan və meyvə tərəvəzdən keçən hepatit virusudur. Əksər hallarda kəskin keçib sağalsa da, bəzən uzunmüddətli qaraciyər xəstəliyinə də səbəb ola bilər.
b) Hepatit B və C virusu – qan vasitəsilə keçən hepatit viruslarıdır. Hər ikisi daha çox xroniki formada keçdiyindən qaraciyərin uzunmüddətli və ağır zədələnməsinə yol açırlar.
3. Metabolizm və digər səbəblər
a) Qaraciyərin piylənməsi – artıq çəki, şəkərli diabet və yüksək xolesterol olan şəxslərdə rast gəlinir, qaraciyərdə yağlar toplanır.
b) Hemaxromotoz – qaraciyərdə normadan artıq dəmir toplanması nəticəsində baş verir, genetik xəstəlikdir. Şimali Avropada ən tez-tez rastgəlinən genetik xəstəliklərdəndir. Sirroz və qaraciyər çatışmazlığına səbəb ola bilər.
c) Vilson xəstəliyi – qaraciyərdə mis toplanması nəticəsində baş verir, həmçinin irsi yolla keçir, uşaqlarda özünü göstərir.
d) Autoimmun hepatit – orqanizmin özünün qaraciyəri zədələməsidir. Bu zaman immun hüceyrələrimiz hepatositləri yad kimi qəbul edərək onları zədələyir.
e) Birincili biliar sirroz – ağır sirroz nəticəsində öd axacaqlarının zədələnməsidir. nəticədə qaraciyər daxilində normal axını pozulur.
f) Birincili sklerozlaşan xolangit -Öd axacaqlarının kəskin iltihab prosesidir. Bu zaman öd axarları daralır və öd axını çətinləşir. Ağrı, sarılıq və qızdırmaya səbəb olur, həmçinin öd daşlarının əmələ gəlmə ehtimalı artır.
g) Hamiləlik xolestazı – Hamiləlik zmaanı öd axarlarıın kəskin sıxılmasıdır ki, dölün sağlamlığına ciddi zədə vura bilər.
h) Öddaşı xəstəliyi – Demək olar ki, hər 10 nəfərdən birində rast gəlinən patologiyadır. Orta yaşlı artıq çəkili qadınlarda daha çox rast gəlinir.
i) Qaraciyər xərçəngi – birincili və ikincili ola bilər. Birincili qaraciyər xərçəngi zamanı xərçəng birbaşa ilkin olaraq qaraciyərdə yaranır. İkincili qaraciyər xərçəngi isə digər orqanların (süd vəzi, ağciyər, sümük) xərçənginin metastazı kimi özünü göstərir. Sirrozdan əziyyət çəkən pasiyentlərdə xərçəngin əmələ gəlmə riski daha yüksəkdir.
(No Ratings Yet)
Loading...Author Info
No Comments